Di tích khảo cổ Tân Lại thuộc khu phố 1, phường Bửu Long, Tp. Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai. Di tích phản ánh giai đoạn lịch sử phát triển từ Tiền sử đến lịch sử (giai đoạn sớm thuộc văn hóa Óc Eo - hậu Óc Eo, giai đoạn muộn thuộc thời kỳ nhà Nguyễn), mỗi giai đoạn phản ánh văn hóa của nó, góp phần làm phong phú nguồn di sản của các thế hệ cư dân cổ trên vùng đất Đồng Nai. Bên cạnh đó, cùng với đình Tân Lại, những hiện vật phát hiện dưới lòng đất Tân Lại đã góp phần quan trọng trong việc nghiên cứu tiến trình của lịch sử hình thành, phát triển vùng đất Biên Hòa - Đồng Nai. Đây là cứ liệu khoa học quan trọng trong công tác nghiên cứu về loại hình kiến trúc văn hóa Óc Eo - hậu Óc Eo và thời nhà Nguyễn trên vùng đất này.

Nghi lễ đón bằng

Ngoài ra, đây là di tích cư trú, kiến trúc chứa đựng nhiều giá trị lớn về vật chất - tinh thần, khoa học - kỹ thuật, kinh tế - xã hội của cư dân cổ nơi đây. Những hiện vật thu thập được trong quá trình khai chứng tỏ cư dân cổ đã sinh sống tại đây trong thời gian từ 2.500 đến 3.000 năm cách ngày nay.

Gắn liền với di tích khảo cổ đã được các nhà nghiên cứu đào thám sát, khai quật là đình Tân Lại - một công trình kiến trúc được xây dựng còn bảo lưu những nét kiến trúc truyền thống, tiêu biểu của đình làng Nam Bộ gồm mặt bằng xây dựng kiểu chữ Tam (三), Chánh điện kiểu “tứ trụ”, mái dạng “bánh ít”. Nghệ thuật chạm khắc trên hoành phi, long đình, đồ thờ cúng bằng gỗ tinh xảo, hoa văn trang trí theo mô típ, đề tài truyền thống, sơn son, thếp vàng tạo nên vẻ đẹp và nét thiêng cho ngôi đình. Đây là những hiện vật, tài liệu quý, giúp cho việc nghiên cứu kiến trúc đình Tân Lại nói riêng và hệ thống đình làng Đồng Nai nói chung./.

Trần Nhung​