Năm 2025 đánh dấu một cột mốc lịch sử đặc biệt: kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam (28/8/1945 – 28/8/2025). Đây không chỉ là dịp để ôn lại chặng đường vẻ vang mà ngành đã đi qua, mà còn là thời điểm để khẳng định vai trò, vị thế và sứ mệnh của ngành trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước. Nhân dịp này, Trang Thông tin Văn hoá Đồng Nai sẽ có nhiều hoạt động và bài viết tuyên truyền nhằm tôn vinh những đóng góp to lớn của ngành đối với dân tộc, đất nước và nhân dân.
Hôm nay, mở đầu cho chuỗi bài viết kỷ niệm 80 năm, chúng ta cùng nhìn lại Lịch sử ra đời và phát triển của ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch – một hành trình đầy tự hào, gắn liền với từng bước chuyển mình của đất nước qua các thời kỳ lịch sử. Đây là lời tri ân sâu sắc đến những thế hệ cán bộ, nghệ sĩ, vận động viên, hướng dẫn viên, nhà quản lý… đã cống hiến không ngừng nghỉ để vun đắp nền tảng tinh thần, thể chất và bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam.
Trải qua hơn 80 năm xây dựng và phát triển, dưới ánh sáng của Chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng và sự quản lý hiệu quả của Nhà nước, ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) đã không ngừng lớn mạnh, đồng hành cùng dân tộc trong mọi giai đoạn lịch sử, góp phần quan trọng vào sự nghiệp giải phóng, thống nhất và phát triển đất nước.
🕰 Giai đoạn trước và sau Cách mạng Tháng Tám
Ngay từ đầu những năm 1940, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc và Tổng Bí thư Trường Chinh đã nhận rõ vai trò chiến lược của văn hóa trong sự nghiệp cách mạng. Đề cương Văn hóa Việt Nam năm 1943 ra đời, xác lập ba nguyên tắc: dân tộc hóa, khoa học hóa, đại chúng hóa – đặt nền móng cho nền văn hóa cách mạng.
Ngày 28/8/1945, Bộ Thông tin và Tuyên truyền được thành lập, sau đó đổi tên là Bộ Tuyên truyền và Cổ động (01/01/1946) – tiền thân của Bộ VHTTDL ngày nay.
Từ đó, ngày 28/8 hàng năm đã trở thành Ngày Truyền thống của Ngành VHTTDL. Văn hóa trở thành mặt trận tinh thần, người làm văn hóa là chiến sĩ.
Giai đoạn kháng chiến chống thực dân Pháp (19/12/1946 đến tháng 7/1954)
Trong kháng chiến chống Pháp, khẩu hiệu “Kháng chiến hóa văn hóa, văn hóa hóa kháng chiến” vang lên như lời hiệu triệu. Ngày 10/7/1951, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Sắc lệnh số 38/SL sáp nhập Nha Thông tin thuộc Bộ Nội vụ vào Thủ tướng Phủ và Sắc lệnh số 83/SL hợp nhất Nha thông tin thuộc Thủ tướng Phủ và Vụ Văn học, nghệ thuật thuộc Bộ Giáo dục thành Nha Tuyên truyền và Văn nghệ thuộc Thủ tướng Phủ. Nha Tuyên truyền và Văn nghệ do đồng chí Tố Hữu phụ trách đã đưa nghệ thuật vào tuyên truyền, biến văn hóa thành vũ khí sắc bén. Nhà in Quốc gia được thành lập năm 1952, đánh dấu bước phát triển của ngành xuất bản.
Thể dục thể thao được chú trọng từ sớm với phong trào “Khỏe vì nước” và việc thành lập Nha Thể dục Trung ương. Ngành Du lịch bắt đầu hình thành với Công ty Du lịch Việt Nam (1960), tiền thân của Tổng cục Du lịch.
🛠 Giai đoạn xây dựng CNXH và đấu tranh thống nhất đất nước (1954–1975)
Miền Bắc bước vào thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội, Bộ Văn hóa được tổ chức lại (1955), phát triển toàn diện về nội dung, đào tạo và phương thức hoạt động. Báo chí, xuất bản, phong trào “Tiếng hát át tiếng bom” và “Đọc sách có hướng dẫn” trở thành công cụ giáo dục lòng yêu nước, cổ vũ tinh thần chiến đấu.
Tổng cục Thông tin được thành lập (1965), công tác tuyên truyền trở thành “mũi nhọn” trong chiến tranh phá hoại. Ở miền Nam, ngành Văn hóa – Thông tin hoạt động bí mật, lấy tuyên truyền miệng làm phương thức chủ đạo. Sau khi Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam ra đời (1960), ngành Thông tin Văn hóa được khôi phục mạnh mẽ. Thể thao phát triển với việc thành lập Ủy ban Thể dục Thể thao (1960). Du lịch được chuyển giao sang Phủ Thủ tướng quản lý (1969), chuẩn bị cho giai đoạn phát triển sau thống nhất.
🕊 Giai đoạn sau thống nhất đến trước đổi mới (1975–1986)
Sau Đại thắng mùa xuân 1975, đất nước bước vào thời kỳ kiến thiết. Bộ Văn hóa được tổ chức lại (1976), Ủy ban Phát thanh và Truyền hình ra đời (1977), Tổng cục Thông tin hợp nhất với Bộ Văn hóa thành Bộ Văn hóa và Thông tin theo Nghị quyết số 99/NQ/QHK6 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, và đến ngày 04/7/1981 đổi lại là Bộ Văn hóa theo Nghị quyết kỳ họp thứ I Quốc hội khóa VII .
Dù gặp nhiều khó khăn, ngành đã vượt qua thử thách, phát triển toàn diện với chất lượng mới. Phong trào “Toàn dân rèn luyện thân thể theo gương Bác Hồ vĩ đại” lan tỏa mạnh mẽ.
Tổng cục Du lịch được thành lập (1978), đánh dấu bước phát triển tổ chức chuyên nghiệp.
🔄 Giai đoạn đổi mới (1986–2006)
Trước yêu cầu đổi mới, Bộ Thông tin được lập lại trên cơ sở giải thể Ủy ban
phát thanh và truyền hình và tách các bộ phận quản lý xuất bản, báo chí, thông tin, cổ động, triển lãm của Bộ Văn hóa theo Quyết định số 34 của Bộ Chính trị và Thông
cáo ngày 16/02/1986 của Hội đồng Nhà nước để thống nhất quản lý các phương tiện
thông tin đại chúng.
Giai đoạn 1987–1990, Bộ Văn hóa – Thông tin – Thể thao và Du lịch được thành lập, nhưng sau đó các lĩnh vực lần lượt tách ra để hoạt động chuyên biệt.
Năm 1998, Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII) về xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc mở ra thời kỳ mới cho sự nghiệp văn hóa Việt Nam .
Năm 2000, ngành Văn hóa – Thông tin có bước phát triển vượt bậc, tổ chức nhiều hoạt động kỷ niệm lớn.
Thể thao Việt Nam hội nhập quốc tế, tham dự Olympic Sydney (2000). Năm 2002, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 57/2002/QĐ-TTg ngày 26/4/2002 phê duyệt quy hoạch phát triển ngành Thể dục thể thao đến năm 2010.
Du lịch được tái tổ chức, Tổng cục Du lịch trực thuộc Chính phủ (1992), hướng tới hội nhập và phát triển.
🚀 Giai đoạn hội nhập và phát triển (2007–nay)
Ngày 31/7/2007, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chính thức được thành lập theo Nghị quyết số 01/2007/QH12, hợp nhất các lĩnh vực văn hóa, thể thao, du lịch và gia đình. Đây là bước ngoặt lớn, tạo điều kiện thuận lợi cho quản lý đa ngành, đa lĩnh vực.
Từ ngày 01/3/2025, Bộ tiếp nhận thêm chức năng quản lý nhà nước về báo chí, xuất bản và truyền thông từ Bộ Thông tin và Truyền thông – mở rộng phạm vi hoạt động, thích ứng với thời đại truyền thông số.
Một hành trình vẻ vang – Một sứ mệnh cao cả
Ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã đi trọn một hành trình lịch sử đầy tự hào, từ mặt trận kháng chiến đến nền tảng phát triển xã hội. Ngành đã tích cực hội nhập quốc tế, quảng bá hình ảnh đất nước qua các sự kiện lớn, nâng cao vị thế Việt Nam trên trường quốc tế. Trong tương lai, ngành sẽ tiếp tục đổi mới, sáng tạo, hội nhập sâu rộng, thực hiện sứ mệnh: Phụng sự Tổ quốc – Phục vụ Nhân dân – Kiến tạo nền tảng tinh thần của xã hội Việt Nam hiện đại, tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc./.
